عصرجهان؛دکتر بهزاد شاهندهدانشگاه تهران- 36 سال پیش که به استخدام دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در آمدم - درس حکومت و سیاست در چین به من واگذار گردید- درسی که اختیاری بود و نزد دانشجویان به علت اختیاری بودن درسی مهم نبود و برای اکثریت آنها نسبت به دروس اجباری کم‌اهمیت بود و حالت سلیقه‌ای داشت و به عبارت ساده‌تر در حاشیه بود.

من که به تازگی دوره دکترا را در چین شناسی گذارانده بودم و از کشور چین پس از یک دوره چین شناسی برگشته بودم (دوره دکترا را قبلاً در دانشگاه کمبریج انگلستان در همین رشته خوانده بودم و زبان چینی را به عنوان بخش اجباری آن دوره طی کرده بودم و برای آموزش در خصوص سیاست- اقتصاد و زبان چینی در چین مطالعات تکمیلی این رشته را درچین دنبال کردم و مدرک عالی چین شناسی را دریافت کردم) به تدریس این درس به اصطلاح کم‌اهمیت پرداختم.

به گواه دانشجویان آن موقع این درس - که تعدادی از آنان هم‌اکنون استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی‌اند - این جمله را که چین قدرت آینده جهان خواهد بود و الزامی است که مطالعه آن را جدی دنبال کنیم هر روز گوشزد می‌کردم. حالا چقدر این باور گوش شنوا داشت بماند... .

در همان ترم اول مقاله‌ای را تحت عنوان " چین – قدرتی فراتر از مرزهای ملی ”– را به چاپ رساندم در ارزیابی‌های همکاران و صاحبان نظران بیشتر به عنوان یک داستان تخیلی مطرح شده بود. چین در آن زمان سیاست اصلاحات را تحت زعامت" دنگ شیا پینگ" را آغاز کرده بود (26سال پس از شروع اصلاحات اقتصادی "دنگ " کتابی تحت عنوان " چن نو – دنگ شیا پینگ و اصلاحات" را چاپ کردم) و اغلب تحلیل‌گران جهان به موفقیت آن شک و تردید داشتند که چگونه یک کشور روستایی- کشاورزی و ورشکسته دوران " مائو ز دونگ- مائو تسه دونگ" می تواند از این اصلاحات موفق بیرون بیاید؟

امروز هم بر این باور هستم که چین بلاشک قدرت برتر آینده جهان خواهد بود. چین به عنوان قدرت اول اقتصادی جهان (بر اساس معیار قدرت خرید و برخورداری از تولید نا خالص داخلی 22 تریلیون دلاری و پیش بینی افزایش آن در سال 2050 به 110 تریلیون دلاری) در حال تثیت قدرت به دست آمده است و آن را بسط خواهد داد.

در پایان سال گذشته مسیحی (نوامبر 2017) که نوزدهمین گنگره حزب کمونیست چین برگزار گردید، بر دو هدف چین تاکید شد: تبدیل کشور در سال 2021 مقارن با صدمین سالگرد تاسیس حزب کمونیست چین – به یک کشور نسبتا پیشرفته از لحاظ اقتصادی و تبدیل کشور در سال 2049 مقارن با تشکیل نظام جمهوری خلق چین- به یک کشور تمام عیار پیشرفته.

"بیجینگ" در طول چهار دهه گذشته - از همکاری و همراهی " واشنگتن" بهره گرفته و بر باور است که تا آینده قابل پیش‌بینی باید این روابط که چین آن را "کلید کلیدها" در روابط خارجی خود می داند حفظ و تداوم یابد.

  حزب کمونیست چین -که 87 میلیون عضو دارد- قدرتمندانه تر از همیشه سکان رهبری این کشور یک میلیارد و چهار صد میلیونی را در اختیار دارد و قاطعانه اهداف کشور را دنبال می کند و رشد اقتصادی چین ادامه خواهد یافت. نظام موثر و کارآمد این کشور در عصر جدید توانسته است ثبات لازم همراه با قدرت را در کشور ایجاد نماید و از هرگونه خطری که بتواند آن را تهدید کند پرهیز نماید. چین دیدگاهی بلند مدت را مد نظر دارد – برنامه پنجاه ساله...و عملا بدنبال در د سرهایی که بتواند رشد و توسعه اقتصادی این کشور را کند نیست و بقولی نظامی ریسک پذیر نیست ...

خویشتن داری و سیاست معتدل- همراه با عمل گرایی باعث شده که چین در چهل سال گذشته با امریکا شریک اول تجاری خود که با آن بالغ بر ششصدو شصت میلیارد دلار تجارت دارد. از این مقدار 247 میلیارد به نفع چین است (تجارت چین با امریکا 18 در صد کل تجارت جهانی را در بر می گیرد).

 سیاست فوق موتور که برخی ها آن را حرکت با چراغ پایین دانسته اند- رهیافت چین در گذشته نزدیک بوده – سیاستی چنان موفق که امروزه چین را در بام دنیا قرار داده که تاریخ بشر در 50 سال دیگر عصر حاضر را در ظهور چین تعریف خواهد کرد. این واقعه که کمتر از یک معجزه بشری نیست در جلوی چشمان ما رخ داده است- معجزه‌ای که زندگی بیش از یک میلیارد نفر انسان را متحول کرد( طبق آمار موجود بانک جهانی در سال 1978 میلادی مصادف با شروع اصلاحات در چین قریب به99 در صد مردم در ققر زندگی می کردند- (10/3 دلار دستمزد خط فقر تلقی می شود) امروز این تعداد به 11 در صد کاهش یافته که مبارزه با حذف آن اولویت اول چین به شمار می رود.). در آغاز اصلاحات اقتصادی تولید ناخالص سرانه کشور بالغ بر 200 دلار در سال بود که امروز به 15 هزار دلار رسیده است. مرگ و میر کودکان از نفر48 در هر هزار به 9 نفر رسیده است.قریب به یک میلیارد نفر از مردم چین در زمره طبقه متوسط هستند...

نمونه بارز همراهی و همزیستی با جهان در جهت تححق برنامه ها تدوین شده بلند مدت- حضور 545 هزار دانشجو در موسسات علمی جهان از دبیرستان تا اموزش عالی است که 330 هزار نفر از آنها فقط در ایالات متحده تحصیل می‌کنند.

کنفوسیوس- فیلسوف بزرگ چین متعلق به 500 سال قبل از میلاد مسیح تاکید دارد که در کشورهای ناموفق با مدیریت ضعیف- ثروتمند بودن و ثروتمند شدن امری پلید و زشت تلقی می شود- زمانیکه در کشورهای با مدیریت و موفق- فقر پدیده ای پلید و باعث شرم ساری است... " دنگ" نیز معتقد بود که ثروتمند شدن با شکوه است- بگذارید همه پولدار شوند... هم اکنون از 2034 نفر میلیاردر در جهان 719 در اسیا – 631 نفر در ایلات متحده امریکا – 559 در اروپا و 319 در چین قاره ای( جمهوری خلق چین منهای هنگ کنگ و تایوان...) هستند...

اولین باری که به چین رفتم "ایران ایر" دو مسافر به چین داشت و چینی ها اصلا قدرت مالی سفر داخلی و خارجی را نداشتند ( برای سفر داخلی هم باید مجوز می گرفتند...) ولی استطاعت فعلی انها باعث شده که در سال 2017 دو میلیارد و نهصدو هشتاد را شاهد باشیم که 135 میلیون ان به خارج از کشور بوده و بالغ بر صد میلیون شغل را ایجاد کرده باشد. چینی ها در سال گذشته مسیحی 261 میلیارد دلار هزینه سفر به 155 کشور جهان را داشته اند( مخارج گردشکری خارجی مردم چین در سال 2017 برابر با 31% از صنعت توریسم جهانی بوده است). در عید بهاری (چون یون) امسال هم تعداد سفرها داخلی و خارجی چینی‌ها نجومی خواهند بود که اثباتی از تمکن مالی آنهاست نسبت به فقر فراگیر قبل از 1980 و شروع برنامه اصلاحات " دنگ" ...

برنامه – طرح " یک کمربند – یک جاده" که معروف به ابتکار " شی جین پینگ" رییس جمهور و دبیر کل حزب کمونیست چین است که امسال وارد چهارمین سال اجرای آن شده ایم 63% جمعیت جهان را در بر می‌گیرد و بودجه بالغ بر 1100 تریلیون دلار را شامل می گردد - عظیم ترین طرح عمرانی است که پنج قاره جهان را پوشش می دهد. گستردگی این طرح طوری است که نه تنها چین بلکه دنیا را با سرمایه گذاری در زیر ساختهای کشورهای متعدد که هم اکنون به هشتاد کشور رسیده است دگرگون می نماید... شراکت محور اصلی در این ابتکار است که بافتهای فرسوده اقتصادی کشورهای زیادی را نوسازی و به چرخه اقتصادی منفعل انها را جان تازه می بخشد. در این ابتکار بازی برد- برد قاعده کار است ...

" لی کوان یو" بنیان گذار معجزه سنگاپور که کشورش را در ظرف بیست و پنج سال 1965- 1990 از یک جزیره اکنده از فقر و مصیبت به عضویت " او ای سی دی " ( باشگاه کشورهای متمول) درآورد – و عملا معلم " دنگ" در اصلاحات چین بود (برای آشنایی با " لی کوان یو " به مقاله اینجانب در " عصر ایران " تحت عنوان" سنگاپور مدرن: میراثی که " لی" به جای گذاشت" که به مناسبت فوت وی تحریر شد مراجعه کنید- 3 اردیبهشت 1394)- بر این اعتقاد تاکید داشت که راز موفقیت چین بر محورهای زیر استوار است:

دید بلند مدت ( چشم انداز بلند مدت ) و صبر و خویشتن داری استوار بوده که ظهور صلح امیزچین و تبدیل به یک قدرت جهانی را فراهم کرده است...

پرهیز از رودر رویی و منازعه با امریکا و بهره گیری از برتری تکنولوژیک ان- زیرا که امریکا را کشور اولی دانسته( و می داند) که می تواند تکنولوژی مورد نیاز چین را تامین نماید- تاکید بر عمل گرایی...

تاکید بر " قدرت نرم " به خصوص تجارت برای مراوده (نفوذ) بر کشورهای اسیایی ...

بهره گیری از نیروهای تحصیل کرده در پیش برد مقاصد اقتصادی( هم اکنون از ده دانشگاه طراز اول اسیا پنج دانشکاه در چین و هنگ کنگ (منطقه ویژه اداری چین) واقع شده اند...( اعزام بیش از 545 هزار دانشجو به خارج که 330 هزار ان در ایلات متحده مشغول تحصیل در تمام رشته دانشگاهی هستند...).

بسنده کردن به مشارکت با امریکا در رهبری جهان در قرن بیست و یکم و عدم تلاش در جایگزینی ان کشور...

این باور است که اشتباه بزرگ المان و ژاپن به چالش گرفتن قدرتهای موجود بوده که شکست را برایشان به بار اورد...

بیاد دارم که پس از بازگشت از فرصت مطالعاتی از سنگاپور( تحقیق در انستیتوی مطالعات جنوب شرقی اسیا- که از وزین ترین موسسات علمی و پژوهشی جهان است) – از ان خرده گرفته می شد که چرا من کشور عقب افتاد که یک ده سطح پایین هندی می باشد را برای مطالعه برگزیده بودم !  

چین سال 2018 بالغ بر 648 میلیارد دلار با امریکا مراوده تجاری دارد که 342 میلیارد به نفع چین است. تجارت این کشور با امریکا دو میلیون و ششصد هزار شغل در امریکا را ایجاد و حمایت می‌کند. قروض امریکا به چین هم اکنون 2/1 تریلیون است که بالغ بر 19 % سهام قرضه جهانی امریکا(3/6 تریلیون دلار). به باور برخی از اقتصاد‌دانان چین در برهه ای از زمان بانک‌دار امریکا و نجات دهنده این کشور در زمان بحران اقتصادی بوده است... جمهوری خلق چین با برخورداری از 23/3 تریلیون دلار بزرگترین ذخایر ارزی جهان را دارا است و در سال کذشته بلغ بر 7/3 تریلیون تجارت جهانی این کشور بوده است که از 1/2 تریلیون صادرات بوده است که باعث شده که از مازاد تجاری یک تریلیون و ششصد میلیاردی بر خوردار باشد...

راه دراز در مطالعه چین را در پیش داریم و بر این باور راسخ هستیم که درجهان اتی چین بلاشک بازی گر عمده جهان خواهد که به مراتب از مرزهای ملی تاثر گذار خواهد بود به شکلی که مطالعه ان برای درک اینده گیتی الزامی است که پویندگان زیادی را برای شناخت ابعاد قدرتی ان می طلبد. مراکز پژوهشی موجود در کشورمان که همگی در خور حمایت هستند باید توسعه یابند که چرایی – چگونگی ...این تحول عظیم را که برای اولین بار - یک کشور و تمدنی غیر غربی در عصر معاصر جهان شکل داده و طلایه دار اینده درخشان تر خواهد بود- مورد تفحص قرار دهیم...

و سخن آخر گزاف نیست بگوییم امروزه بدون حضور چین هیچ توافق نامه جهانی به سر انجام نمی رسد.پیمان آب و هوا (محیط زیست) که در سال 2016 در پاریس فرانسه – زمانی منعقد شد که چین و امریکا به آن پیوستند و حال با عقب نشینی دولت وقت امریکا از اجرای این " بیجینگ " است که سکان عملیاتی کردن آن را بر عهده گرفته است- بخشی از همان مسولیت جهانی که چین امادگی رهبری آن را پذیرفته است. بیجینگ بر این ادعاست که جهانی شدن و تعمیق آن شکوفایی جهان را به دنبال خواهد داشت نه سیاست‌های حمایتی و حفاظتی که به‌خصوص دولت دونالد ترامپ تعقیب می‌کند

منبع/عصرایران