عقربه‌های ساعت 6 بعد از ظهر را نشان می‌دهند آفتاب در این ساعت گرم شاید آخرین شلاق‌های خود را بر زمین می‌زند، حدود 2 و ساعت و نیم تا اذان مغرب مانده بود،  به اتفاق همکارم حمیدیه را به قصد روستای «سید یابر» که نزد محلی‌ها به «پیچ سید یابر» معروف است ترک کردیم، حدود یک کیلومتر از جاده حمیدیه- سوسنگرد را رد کردیم پس از گذشتن از یک بریدگی  با راهنمایی کودکی که سر جاده ایستاده بود وارد روستا شدیم.

عمق رودخانه به کمترین حد خود رسیده است

در بدو ورود به روستا صدای "هی هی" مرد روستایی از دور که با چوبی  گاومیش‌ها را به سمت طویله راهنمایی می‌کرد توجه ما را به خود جلب کرد،  کمی آن طرف‌تر یک جمعیت بزرگ از گاومیش‌ها از پشت تپه‌‌ای خاک بالا می‌آمدند و به سمت طویله هدایت می‌شدند، نزدیک تپه‌ها رفتیم، با یک ردیف طولانی تپه خاک سدی در دو طرف رودخانه درست شده بود، پشت این تپه ها رودخانه است و این تپه‌ها همان خاک ریزهایی است که روستایی‌ها در سال‌های نه چندان دور برای جلوگیری از طغیان رودخانه و خراب شدن زمین‌های‌شان توسط سیلاب در اطراف رودخانه درست کرده اند.

اینجا رودخانه کرخه «معروف به کرخه عمیا» است که در انتها به هور العظیم منتهی می‌شود اما الان خبری از رودخانه خروشان نیست و عمق رودخانه به کم‌ترین حد خود رسیده است.

گاومیش فقط آدم‌های اطراف خود را می‌شناسد

برای نزدیک شدن به جمعیت گاومیش‌ها باید احتیاط می‌کردیم، آنها فقط آدم‌های اطراف خود را می‌شناسند و به محض دیدن یک غریبه به آن خیره می‌شوند و به چشمانش زل می‌زنند، واگر زیاد نزدیکشان شوی بعید نیست که به تو حمله کنند، هیکل درشت، شاخ‌های بلند و پیچی گاومیش مثل یک عامل بازدارنده عمل می‌کنند تا مبادا به آن نزدیک شوی!.

"عباس" با چفیه‌ای دور سر و صورتش  را از گرمای آفتاب بسته و یک پیراهن سفید آستین کوتاه  بر تن داشت که دستان آفتاب سوخته‌اش از آن پیدا است، با چوب کوتاهی دوتا گاومیش خود را که تازه از رودخانه آورده بود  «هی» می‌کرد که وارد خانه‌اش کند.

گاومیش روزی 3تا4 مرتبه باید در روخانه شنا کند

عباس می‌گوید: یک گاومیش دارم و یک «شفج» (نام گوساله گاومیش به زبان عربی) که هر روز 3 تا 4 مرتبه آنها را به رودخانه می برم تا زیر آب بروند و خنک شوند.

از عباس می‌پرسم گرما با گاومیش‌ها چکار می‌کند، وی در حالی که با دست خود خانه یکی از اهالی روستا را نشان می‌دهد، می‌گوید: دیروز آب که خیلی کم بود و گاومیش‌های این خانه نتوانستند زیر آب بروند برای همین 4 تا از گاومیش‌ها، گوساله خود را سقط کردند.

وی می‌افزاید: گرما شیر گاومیش را به حداقل می‌رساند و گاهاً خود گاومیش تلف می‌شود طوری که فرصت نمی‌کنیم گاومیش را بکشیم و از گوشتش استفاده کنیم.

این گاومیش‌دار عنوان می‌کند: کار ما شده کنار رودخانه نشستن و منتظر بالاو پایین شدن آب شدن است، تا به محظ بالا آمدن آب گاومیش‌ها را به رودخانه ببریم.

به بهانه جلوگیری از کشت برنج آب رودخانه را کم می‌کنند

عباس به گفته برخی اهالی استناد می‌کند و بیان می‌کند: می‌گویند برای جلوگیری از کشت برنج آب رودخانه را کم می‌کنند اما اینجا فقط علوفه آنهم برای خوراک دام کشت می‌شود و برخی از اهالی خیارچنبر و لوبیا می‌کارند.

وی عنوان می‌کند: اگر وضعیت آب رودخانه به این شکل بماند دامداران مجبورند برای جلوگیری از تلف شدن دام خود  به جاهایی که آب رودخانه بالاست بروند.

"زیاد کردن آب رودخانه" وعده‌ای که عملی نشد

محمد  یکی دیگر از گاومیش‌داران این روستا است وی ایستاده در حالی که چوب باریکی را  با دو دست در زیر چانه نگه داشته بود  و به آن تکیه داده در کنار رودخانه شنا کردن گاومیش‌ها‌یش را نگاه می‌کرد،  شش دانگ حواسش به آب بود و از اینکه بعد از یک انتظار طولانی در طول روز آب رودخانه بالا آمده و گاومیش‌ها توانسته اند تمام هیکل خود را زیر آب ببرند خوشحال بود.

خانه محمد با رودخانه فاصله زیادی نداشت، وی می‌دانست خوشحالی‌اش موقتی است و با نگرانی در مورد فردا صحبت می‌کرد. محمد می‌گوید: مسئولان وعده داده بودند به خاطر دام  آب رودخانه را زیاد کنند اما هر روز کار ما شده پاییدن آب رودخانه تا به محض زیاد شدن، دام را به داخل آب بفرستیم.

سقط گاومیش‌ها به دلیل گرمای بالا

این دامدار با بیان اینکه روز گذشته آب رودخانه آنقدر کم بود که کف رودخانه مشخص شد، می‌افزاید: زندگی دام به آب رودخانه بستگی دارد، گاومیش روزانه باید 3 تا 4 مرتبه زیر آب برود تا خنک شود وگرنه بچه اش سقط می‌شود و شیرش کم می‌شود.

از محمد سوال می‌کنم در رابطه با سقط گاومیش در این شرایط با مسئول یا ارگانی صحبت کردید؟، پاسخ می‌دهد: مگر غرامت می‌دهند که اطلاع دهیم چقدر گوساله تلف شده است، به ما آب بدهند غرامت نمی‌خواهیم.

فاصله ساحل رودخانه تا  عمق آب حدود 2 تا 3 متر بود، این در حالی است که در سال‌های نه چندان دور  این رودخانه طغیان می‌کرد و اهالی دو طرف آن را ردیفی از خاک درست کرده بودند که آب وارد خانه ها و زمین‌های‌شان نشود.

در حالی که با این دامدار صحبت می‌کردم یک شیلنگ پلاستکی که قطر نسبتاً بزرگتری نسبت به شلنگ‌های معمولی داشت توجه من را جلب کرد، یک قسمت این شلنگ در آب و قسمت دیگر آن در خاک ساحل پنهان شده بود.

از محمد سوال کردم جریان این شیلنگ چیست؟ و وی  در حالی که شیلنگ های دیگری در طول ساحل را که از چشم من دور مانده بود را نشان می‌داد، پاسخ داد: سر دیگر این شلنگ از زیر خاک رد شده و تا داخل خانه بردیم تا به وسیله پمپ آب را از رودخانه به خانه بیاورد، آب رودخانه که پایین باشد پمپ‌های آب هم جواب نمی‌دهد و ممکن است اهالی در طول روز آب نداشته باشند.

 محمد می‌گوید:  دولت از ترس کشت برنج آب را کم می‌کند، در حالی که در این روستا یک مورد کشتکار برنج هم نداریم.

گاومیش‌های محمد یکی در میان یک تیکه زرد رنگی شبیه گوشواره به گوش‌های‌شان آویزان بود، وی بیان می‌کند: این گوشواره‌ها را جهاد کشاورزی به گوش دام می‌زند تا آمار دام هر دامدار دستش بیاید.

به گفته محمد سواری سازمان جهاد کشاورزی آخرین بار حدود 12 سال پیش به لحاظ تامین علوفه دام به آنها کمک کرده و سال‌ها است از دامپزشکی خبری نیست، او می‌گوید «اصلاً دام پزشکی برای چه بیاید؟ تمام مسائل درمانی دام به عهده ما است».

جهاد کشاورزی تنها سبوس دام را تامین می‌کند

محمد مشکور زاده معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در این رابطه اظهار می‌کند: جهاد کشاورزی 50 درصد علوفه دام از نوع سبوس را در اختیار ما قرار می‌دهد تا بین شهرستان‌ها توزیع شود، مابقی علوفه دام دست کارخانه‌جات است و به قیمت آزاد به فروش می‌رسد.

وی با بیان اینکه تنها علوفه دام سبوس نیست، و جو، ذرت و... نیز است، می‌افزاید: هر کس علوفه دیگری نیاز داشته باشد می‌تواند از شرکت پشتیبانی دام و یا بازار تهیه کند.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در رابطه با مسئولیت سازمان جهاد کشاورزی به منظور جلوگیری از تلفات دام عنوان می‌کند:  حدود 6ماه گذشته  با استانداری و سازمان برنامه و بودجه در این خصوص مکاتبه کردیم اما تا کنون منتج به نتیجه‌ای نشده است.

واکسیناسیون دام به بخش خصوصی موکول شد

مصطفی کنارکوهی مدیرکل دامپزشکی استان با بیان اینکه فعالیت‌های ما در زمینه واکسیناسیون و خدمات بهداشتی دام مربوط به مجتمع‌های دامپروری و دامپروری سنتی است، اظهار کرد: درمان دام به بخش خصوصی موکول شده و صاحب دام  برای درمان دام خود باید به کیلینک دام مراجعه کند.

وی می‌افزاید: اما در حوزه پیشگیری دام مسئولیت‌های اداره دامپزشکی طبق برنامه انجام می‌شود و مرتب کارهای مربوط به پیشگیری را پیگیری می‌کند.

مدیرکل دامپزشکی استان با بیان اینکه " بعید می‌دانم " همکاران ما در اداره دامپزشکی مراجعه‌ای به روستای "پیچ سید یابر" نداشته باشند، می‌گوید: بنده این مسئله را تایید نمی‌کنم و باید اطلاعات همکاران خودمان را در این رابطه بررسی کنم.

کنارکوهی با اشاره به اهمیت اقتصادی دام سنگین عنوان می‌کند: در ستاد خشکسالی برای علوفه و خوراک اعتبار مشخص شده است تا دام با مشکل تغذیه روبرو نشود.

وی با تاکید بر اینکه گاومیش یک موجود انحصاری برای ما است، بیان می‌کند: وضعیت گاومیش در کوت عبدالله نیز وضعیت جالبی نیست چرا که زندگی گاومیش به آب سالم بستگی دارد.

"صاحب سواری" تنها تحصیلکرده روستای پیچ سید یابر است که پس از گذراندان مقطع کارشناسی و نا امید شدن از پیدا کردن فرصت شغلی مناسب با مدرک تحصیلی‌اش ترجیح می‌دهد کار پدر و پدر بزرگش را ادامه دهد تا بیکار نماند.

بی آبی زندگی یک هزار گاومیش را تهدید می‌کند

وی که اکنون در مقطع کارشناسی ارشد و در رشته حقوق تحصیل می‌کند، می‌گوید: دولت برای ما کار ایجاد نمی‌کند هیچ، کار آبا و اجدادی ما را هم دارد از ما می‌گیرد.

این دامدار عنوان می‌کند: بالا پائین شدن آب و تلفات بالای دام سبب شد روستای خودمان را به قصد دزفول ترک کنیم اما طولی نکشید که آب آنجا هم کم شد و بردن دام به رودخانه سخت شد که ناچار شدیم باز به روستا برگردیم.

"صاحب" که بیشترین تعداد دام را در بین گاومیش‌داران دارد، بیان می‌کند: رئیس جهاد کشاورزی به عنوان متولی امورد دام  وعده حل مشکل آب رودخانه برای جلوگیری از تلفات دام را به اهالی داده بود اما تا کنون هیچ تغییری در وضعیت رودخانه ایجاد نشد.

وی می‌افزاید: بیمه دام فقط برای ما هزینه دارد چرا که دستگاه‌های متولی در قبال دام‌هایمان هیچ کاری برای ما نمی‌کنند آخرین بازدید دامپزشکی مربوط به 3 سال گذشته است.

 این گاومیش‌دار با تاکید بر اینکه وضعیت آب رودخانه زندگی بیش از یک هزار گاومیش را تهدید می‌‌کند، می‌گوید: در این هفته 4 تا از گاومیش‌های من بر اثر گرما و پایین آمدن آب رودخانه تلف شد.

عدم ساماندهی شیر گاومیش

وی با توجه به خشکسالی، پایین آمدن آب رودخانه و وابستگی شدید زندگی گاومیش به آب در صورت ادامه این وضعیت  تا پایان تابستان خسارت جبران ناپذیری متوجه گاومیش‌هایمان می‌شود.

"صاحب" با ابراز گله مندی از عدم ساماندهی شیر گاومیش توسط دستگاه‌های مسئول عنوان می‌کند: قیمت شیر نسبت به هزینه ای که برای گاومیش‌ها می‌کنیم خیلی کم است نهایتاً روزانه 250 تا 300 کیلو شیر را افراد متفرقه می‌فروشیم  که هیچ کدام از خرج‌های ما را جبران نمی‌کند.

به گزارش خبرگزاری فارس، روستای «پیچ سید یابر» یکی از قطب‌های بزرگ گاومیش‌داری در سطح شهرستان حمیدیه به شمار می‌رود، در این روستا بالغ بر یک هزار راس گاومیش توسط اهالی نگهداری می‌شود، شغل اصلی و تنها درآمد اهالی این منطقه از طریق گاومیش‌داری و فروش شیر آن است که خشکسالی‌ها، پایین آمدن آب رودخانه، تلفات دام به دلیل گرما سبب تهدید زندگی گاومیش و پایین آمدن تولید و فروش شیر توسط آنها شده است.

متولیان آب به بهانه جلوگیری از کشت برنج آب رودخانه را کم میکنند در حالی که در این روستا تنها علوفه، خیار چنبر و لوبیا و به مقداری کمی سبزی ریحان کشت می‌شود از طرفی سازمان جهاد کشاورزی تنها سبوس دام را  به میزان 50 درصد تامین می‌کند و مابقی را دامدار باید به صورت آزاد خریداری کند بنابراین دامداران این روستا مجبورند خود اقدام به کشت علوفه مورد نیاز دام خود کنند،

به گفته معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان حدود 6ماه گذشته  با استانداری و سازمان برنامه و بودجه در رابطه با تامین آب دام مکاتبه شده اما تا کنون منتج به نتیجه‌ای نشده است، سوال اینجا است آیا در این روستاها همان شرایطی که برای هور العظیم اتفاق افتاد و سبب کوچ دامداران و از بین رفتن شغل گاومیش‌داری شد در حال تکرار است؟.

گزارش از: عاطفه اسماعیلی منش/فارس