عصرجهان-در حالی که دستش را با حالت تاسف در هوا می‌چرخاند، تکرار می‌کند "الشط نشف" ( رودخانه خشک شده است)؛ اضطراب، رمق‌های حاج کاظم را گرفته است؛ پاهایش یاریش نمی‌کنند که بایستد؛ دیگر پیر شده است؛ در حالی که عصایش را در دست گرفته روی زمین می‌نشیند و چانه‌اش را بر آن تکیه می‌دهد.

حدیث زندگی را می‌توان از پشت چروک‌های عمیق و عذاب‌آور دستان حاج کاظم فهمید؛ لابه لای تمام خاطرات او ردپای رودخانه، زمین و گاومیش وجود دارد؛ رودخانه‌ای که با زندگی مردم این حوالی گره خورده و زمینی که اکنون به بیابان و برهوت بیشتر شبیه است.

سقط جنین 14 گاومیشِ ابو کاظم

 حاج کاظم حدود 190 رأس گاومیش دارد و 14 رأس از آنها به علت کم شدن آب رودخانه، گوساله‌هایشان را سقط می‌کنند و  12 روز پیش یکی از گاومیش‌ها  و اسبی که در خانه داشت از شدت تشنگی نیز درجا تلف شدند.

وی می‌گوید:  امروز 3 گاومیش من که حدود 20 میلیون هزینه آن می‌شود تلف شدند و اسب و گاومیش در قسمت خشکی هور رها شده‌ و طعمه حیوانات وحشی شده‌اند.

 این دامدار با مرور روزهایی که در کنار هور زندگی می‌کردند، بیان می‌کند:  وقتی هور بی آب شد کم کم دام‌های ما از بین رفت و ماهی‌های تالاب تلف شد به همین خاطر  به سمت رودخانه نیسان نقل مکان کردیم.

وی عنوان می‌کند: از حدود 15 روز پیش گاومیش‌داران برای پیدا کردن آب برای دام‌هایشان به خانه‌های خود بازنگشته‌اند، هر جا در میان هور آبی پیدا شود مجبوریم دام را به همان منطقه ببریم اما فردای همان روز متوجه می‌شویم آب کم شده و یا خشک شده است.

ابوکاظم می‌گوید: چند روز گذشته حدود 10 گاومیش که برای پیدا کردن آب از گله جدا شده بودند، ناپدید شدند سپس متوجه شدیم در گل و فاضلاب هور گرفتار شدند که با کمک اهالی به سختی آنها را از میان گِل بیرون کشیدیم.

تهدید معیشت گاومیش‌داران

علی سواری یکی از اهالی شهرستان رفیع است که معتقد است اگر ظرف روزهای آینده رودخانه خشک بماند همه چیز در این منطقه از بین می‌رود.

وی می‌گوید: در رفیع حدود 3  هزار گاومیش وجود دارد که  خشک شدن رودخانه، زندگی آنها و معیشت صد دامدار را تهدید می‌کند.

سواری با اشاره به آتش گرفتن هور العظیم، عنوان می‌کند: دود ناشی از آتش گرفتن هور نفس کشیدن را برای اهالی رفیع سخت کرده است؛ تا حالا ریه ما به ریز گرد عادت کرده بود و الان باید به دودی که نزدیک دو هفته است ما را در منازل حبس کرده، عادت کنیم.

شایع شدن اسهال خونی در منطقه

بالا زدن فاضلاب به دلیل فرسودگی خطوط شبکه فاضلاب معضل دیگری است که گریبانگیر مردم شهرستان رفیع شده است، این شهروند ساکن رفیع بیان می‌کند: چند مورد بیماری اسهال خونی در منطقه داشتیم که معلوم نیست دلیل آن آب ناسالم  است یا چیز دیگر!

چاره‌ای ندارم از اینجا بار می‌کنم

«فرحان» دامدار دیگری است که  حدود 100 رأس گاومیش دارد، وی می‌گوید: رودخانه کاملاً خشک شده است و از رودخانه‌ برکه‌های کوچکی مانده که مملو از فضولات حیوانی است.

وی می‌افزاید: تا دو، سه روز دیگر صبر می‌کنم اگر وضعیت به همین صورت بماند، چاره‌ای جز رفتن از اینجا ندارم وگرنه گاومیش‌هایم تلف می‌شوند.

از فرحان سوال می‌کنم جایی مشکل خود را مطرح کرده است؟ پاسخ می‌دهد: اینجا هیچ کس به ما توجه نمی‌کند نه مسؤولی و نه کسی دیگر؛ همانطور که گفتند آب نیست کشاورزی نکنید، بعید نیست فردا بگویند آب نیست دام خود را بفروشید!!!

این دامدار که گویا از کمک همه نا امید شده، سرش را به سمت آسمان بالا می‌گیرد و عاجزانه می‌گوید: خدایا تو به داد ما برس!!!

آب ما را کجا بردید؟

کریم سواری دامدار دیگری است که خودش را به جمع ما می‌رساند؛ قطرات عرق از سر و رویش می‌ریزد و خطاب به من تأکید می‌کند: بنویس و بعد ادامه می‌دهد: آب ما را کجا بردید که الان باید برای قطره‌ای آب التماس کنیم، و پاسخ همین یک جمله برای رسیدگی به تمام مشکلات بی‌آبی استان شاید کافی باشد.

اسمش حاج کریم است اما اطرافیان وی را ابو جمال خطاب می‌کنند؛ ابو جمال تلف شدن دام، سقط جنین گاومیش‌ها را تجربه کرده و می‌گوید: هور حتی اگر هم مقداری آب دارد اما آبش سالم نیست؛ همین رودخانه مانده بود که آن را هم بستند.

وی می‌افزاید: کشاورزی ما از بین رفته است؛ شلتوک نباید بکاریم اما دام را چکار کنیم! گاومیش مانند سابق شیر هم نمی‌دهد که بفروشیم، کمبود آب، شیر گاومیش و درآمد ما را کم کرده است

مصرف بی‌رویه آب در بالادست سبب خشکی رودخانه شد

مصطفی شبه معاون حفاظت و بهره‌برداری منابع آب سازمان آب و برق خوزستان در این رابطه با اشاره به کاهش دبی رودخانه نیسان، اظهار کرد: باوجود مصوب شدن عدم کشت محصولات پرمصرف مانند شلتوک در ستاد خشک‌سالی اما همچنان در این حوزه شاهد کشت شلتوک هستیم.

وی با بیان اینکه در حوزه کرخه وضعیت ذخایر ما به‌طور نسبی خوب است، افزود: عدم کنترل برداشت آب در بالادست و افزایش خروجی آب از سد کرخه سبب شد در انتهای حوزه با مشکل آب مواجه شویم.

معاون حفاظت و بهره‌برداری منابع آب سازمان آب و برق خوزستان عنوان کرد: هر چه بیشتر آب رها کنیم برنج‌کاران بیشتر برداشت می‌کنند که ادامه این وضعیت تأمین حق آبه تالاب را با مشکل مواجه می‌کند.

هیچ مشکلی به لحاظ آب در منطقه وجود ندارد

پیمان حیدری راد مدیر آب در منطقه جنوب غرب خوزستان مدعی است آبی که امروز وارد رودخانه نیسان شده است علاوه بر مشکل آب اهالی، مشکل دام را نیز حل کرده و اکنون هیچ مشکلی به لحاظ آب در منطقه وجود ندارد.

وی با رد موضوع سقط گاومیش‌ها به دلیل کمبود آب، عنوان کرد: تلف شدن گاومیش‌ها مربوط به آتش‌سوزی هور بود که برخی از دامداران که گاومیش‌های خود را رها کرده بودند به دلیل بی‌احتیاطی دچار سوختگی شدند.

خشک شدن رودخانه گاومیش‌های زیادی را تلف کرد

صحبت‌های داوود اما بر خلاف ادعاهای مدیرآب در منطقه جنوب غرب است، وی می‌گوید:  گاومیش‌های منطقه روز به روز ضعیف‌تر و بی‌حال‌تر می‌شوند و شیر کمتری می‌دهند، گاومیش به آب زیادی نیاز دارد تا تمام هیکلش را زیر آب ببرد  و خنک شود، از زمان خشک شدن رودخانه گاومیش‌های زیادی تلف شدند چرا که عادت دارند روزانه ساعات زیادی را در آب سپری کنند.

وی می‌افزاید: در خوزستان اغلب هوا گرم است و گرمای زیاد و نبود آب سبب سقط جنین گاومیش می‌شود.

مرگ تدریجی یک شهر و چندین روستا

رودخانه نیسان در حوزه کرخه‌جنوبی به عنوان یکی  از زیر شاخه‌های رودخانه کرخه  پس از گذشتن از شهرستان سوسنگرد از روخانه کرخه با دبی متوسط 20 متر مکعب در ثانیه منشعب می‌شود و  پس از طی مسافت حدود 43 کیلومتر و عبور از منطقه رفیع وارد تالاب هویزه می‌شود.

تهدید زندگی بیش از 3 هزار گاومیش و تلف شدن هزاران تن ماهی 

گفته می‌شود با خشک شدن رودخانه نیسان زندگی بالغ بر 3 هزار  گاومیش و چندین هزار تن گونه ماهی مانند شبوط، بنی، گطان، شلج و... را تهدید می‌شود، به دلیل گذر رودخانه نیسان از شهر رفیع این شهرستان به لحاظ تولید محصولات کشاورزی، لبنی و پروتئینی خود کفا بود و علاوه بر تامین مایحتاج خود مازاد محصول را به شهرهای دیگر صادر می‌کرد.

به گزارش خبرگزاری فارس، سد سازی ‌های بی ضابطه، انتقال آب بین حوزه‌ای و عدم مدیریت صحیح منابع آبی از جمله دلایلی است که اوضاع زیست محیطی خوزستان را به هم ریخته است و هر روز در گوشه و کنار استان شاهد قطعی یا شوری آب، کاهش دبی رودخانه و یا خشک شدن رودخانه‌ها هستیم و این وضعیت به تدریج نگران ‌کننده تر از  روزهای قبل شده و زندگی و معیشت هزاران کشاورز و دامدار استان را تهدید می‌کند.

گزارش از: عاطفه اسماعیلی منش/فارس