اصولا هر برنامه ای با هدفی دنبال می شود و لازمه موفقیت آن برنامه داشتن طرح مطالعاتی و بررسی های کارشناسی است، ولی طرح انتقال گونه های گوزن زرد ایرانی در سال 86 به سایت تکثیر تنگ پوتک دنا از آن دسته طرح هایی است که می توان گفت خشت اولش کج است.

هر گونه جانوری اصولا با نوعی شرایط زیستگاهی خاص سازگار است همچون زیستگاه تاریخی گوزن زرد ایرانی در محدوده دز و کرخه خوزستان که طبیعت آن با وضعیت توپوگرافی سایت صخره ای تنگ پوتک کاملا متفاوت است.

پس از هفت سال از انتقال 15راس گوزن زرد ایرانی به سایت تنگ پوتک دنا، آمار این تعداد گونه کمیاب در اسارت که در فضای 100هکتار با فنس محصور شده اند چندان تغییر نکرد و کارشناسان آگاه به محیط زیست این طرح را از ابتدا شکست خورده و ناموفق خواندند.

وجود شیب های تند و بارش های سنگین، رانش زمین و تخریب فنس های این سایت امکان تردد گونه های گوزن زرد بیرون از سایت، پرت شدن از صخره های خشن و آسیب های ناشی از شکار گوزن از سوی دیگر گونه های درنده حیات وحش باعث شد که این طرح به رغم هزینه های بالای نگهداری موفق نباشد.

وضعیت زیستگاهی تنگه خشن پوتک با شرایط دشوار صخره ای و اقلیم ناسازگار سردسیری دنای پربارش با برف های سنگین و شیب های تند و با ویژگی های متفاوت از زیستگاه تاریخی گوزن زرد در خوزستان از جمله چالش ها و نقاط ضعف برجسته طرح انتقال گوزن زرد ایرانی تنگه ی خشن پوتک واقع در دامنه دنا است.

تنگه پوتک برای پرورش در اسارت گوزن زرد ایرانی در حالی انتخاب شد که دشت 'آب سپاه' در مجاورت این منطقه به دلیل همواری بهترین شرایط زیستگاهی برای تکثیر و پرورش در اسارت گوزن زرد ایرانی را داشت.

گوزن زرد ایرانی به لحاظ جثه قوی جزو گاوسالان است و زیستگاه آن اصولا باید هموار باشد اما انتخاب یک زیستگاه با صخره های خشن و نامناسب از جمله کاستی های اساسی و ایرادهای انتخاب سایت گوزن زرد در منطقه تنگ پوتک است.

وجود رودخانه ها، شیب های تند و قطع راههای دسترسی به سایت پرورش گوزن زرد در تنگه پوتک دنا در فصل بارندگی و مشکلات ناشی از تامین علوفه و هزینه بربودن خدمات رسانی به این سایت، ادامه فعالیت این سایت را غیر منطقی و اقتصادی کرده است .

جا به جایی سایت صخره ای و نامناسب پوتک به دشت آب سپاه در مجاورت این منطقه و یا به نقطه دیگری از کشور مورد توجه کارشناسان محیط زیست است.

در سال 86 با ایجاد سایت آب سپاه 15راس گوزن زردایرانی به این سایت انتقال یافت و اینک جمعیت این گونه ها 17راس اعلام شده و در روزهای اخیر برای تعدیل جمعیت این سایت و احیای سایت کرخه پس از 40روز تلاش 5 راس گوزن زرد از زیستگاه تنگ پوتک به خوزستان منتقل شد.

اینک پس از گذشت سال ها از اجرای طرح کم توفیق ایجاد سایت گوزن زرد در تنگ پوتک دنا به رغم برخی تلاش ها و هزینه های بالا باید مسوولان و کارشناسان محیط زیست برای این طرح و دیگر طرح های مشابه فکری جدی نمایند.

زیستگاه گوزن زرد ایرانی خورستان است و چند سالی به دلیل برخی بیماری ها نگرانی هایی را برای حیات این گونه ارزشمند ایجاد کرد.

گوزن زرد ایرانی نیارمند حمایت و حفاظت است و انتقال این گونه به مناطق دارای ویژگی های محیطی با خوزستان مقوله ای است که باید بیش از پیش مورد توجه برنامه ریزان واقع شود.

ایرنا