پایگاه خبری عصرجهان؛ حامدحیدری

تعاریف سنتی از کلاس و مدرسه بیش از دو دهه ، دستخوش تغییرات زیادی شده است. این تغییرات به فراخور وضعیت اجتماعی اقتصادی و فرهنگی جوامع مختلف شتاب و سرعت متغیری داشته است. در کشورهای توسعه یافته که به آموزش وپرورش بعنوان یک صنعت یا سازمان مولد نگریسته می شود  به سرعت کاربرد هوش مصنوعی را در آموزش مجازی نهادینه کردندو روشهای سنتی تدریس را با سرعت زیادی دستخوش تغییرات ساختاری عمده ای داده اند.
هوش مصنوعی در بسترآموزش مجازی از طریق آسان سازی تکالیف و وظایف اداری، فراگیری وسیع و فرامرزی ، ارایه محتوای هوشمند، جذاب ،مناسب و چندرسانه ای ، فردی سازی آموزش، و...توانسته است  سهم زیادی در بسترهای آموزشی به خود اختصاص دهد و با تکنیکهای جدید خود، موفقیت دانش آموزان را در کسب دانش، تضمین نماید.
با توجه به بحران کرونا و تعطیلی اجباری اغلب سیستمهای آموزشی در جهان بدلیل پیشگیری از فراگیری بیماری، کارشناسان و دست اندرکاران درصدد  روی آوردن به آموزش از راه دور یا آموزش مجازی خصوصا آموزش تحت وب شدند. در این بین جوامعی که زیرساختهای آموزش مجازی را از قبل فراهم کرده بودند با محدودیت های کمی مواجهه شده اند و برعکس جوامعی که زیرساختهای آموزش مجازی وازراه دور را طراحی وبرنامه ریزی نکرده اند چالش های فراوانی را تجربه نموده اند که صحبت از پیامدهای آن زود هنگام و خارج از حوصله این مبحث است.
 در سیستم تعلیم وتربیت جامعه ما که متاسفانه زیر ساختهای سخت افزاری و نرم افزاری اموزش مجازی با توجه به فراگیری اینترنت در دودهه قبل ، خوب طراحی  وبرنامه ریزی نشده است شروع آموزش مجازی همراه با تصمیمات منطبق بر محدودیت های ذکرشده صورت گرفت و با توجه به جمعیت آماری قابل توجه فراگیران خود بعنوان عامل استرس زا ، آشفتگی های زیادی بهمراه داشت .بمباران آموزشی از طریق شبکه های صدا وسیما ، شبکه های ارتباط اجتماعی و پیام رسانها سردرگرمی ها ی زیادی برای دانش آموزان و خانواده های آنان ایجاد کرد و یک نوع آتش به اختیاری آموزشی برای معلمان ودبیران زحمت کش و تلاشگر ایجاد نمود. هرچند که تلاش مسولان آموزش وپرورش در کوتاه مدت در طراحی و راه اندازی شبکه شاد توانست از شدت این آشفتگی ها تا حد زیادی بکاهد که در نوع خود قابل تحسین وتقدیر است و دغدغه های دلسوزانه ونیت وقصد خدمت صادقانه آنها در ایجاد بسترهای آموزش مجازی نمایان کرد  اما چون تصمیمات اتخاذ شده به دلیل محدودیت های موجود سیستم آموزشی  وعدم بستر سازی مناسب درحوزه زیرساخت های فن آورانه در دهه های قبل می باشددر این برهه زمانی کوتاه توانست نیازهای عمده آموزشی را برطرف نمایدوبا ایجاد یک سامانه  ویژه آموزش و پرورش گام اساسی را برداشت ونوید این را میدهد که در آینده نزدیک به ریل گزاری اساسی در این حوزه منجرشود.
  اما بحران کرونا ثابت کرد که سیستم های آموزشی در پسا کرونا لاجرم دستخوش تغییرات زیادی خواهند شد و این میطلبد که هرگونه برنامه ریزی محدودیت ها و موارد ذیل را مورد توجه ویژه قرارداده تا سیستم آموزشی  پویا و منعطفی که بتواند نیازهای آموزشی همه اقشار دانش آموزان را برآورده کند طراحی و برنامه ریزی شود.

درکنار مزایای آموزش مجازی که میتوان  به  سرعت انتقال مطالب ، انعطاف ، فراگیری و مانایی مطالب و... اشاره کرد اما مسائل  زیر در بخش آموزش مجازی باید مورد توجه قرارگیرد تا با  رفع آنها بتوان  کمیت و کیفیت سیستم آموزشی را بیشتر کرده و بهتر از قبل باور نمود.
اولین مساله، عدم وجود زیرساختهای اینترنتی و فن آورانه که بتواند همه نقاط شهری و روستایی را پوشش دهد پیشنهاد می گردددر یک برنامه بین بخشی زیرساختهای فن آوری ارتباطات و خصوصا بسط وگسترش شبکه اینترنتی دردستور کارقرارداده شود تخصیص یک شبکه آموزشی سیما ویژه آموزش وپرورش بصورت شبانه روزی ودایم جهت مصرف سرانه آموزشی میتواندگره گشا و مثمرثمرباشد.
مساله دوم عدم دسترسی همه دانش آموزان به آموزش مجازی خصوصا آموزش های تحت وب می باشد گفته می شود حدود ۳۰ درصد دانش آموزان دسترسی به گوشیهای هوشمند یا اینترنت مناسب ندارند  هرچند اغلب دانش آموزان دیگرهم  از گوشیهای هوشمند والدین استفاده می کنند. تهیه تبلت های های هوشمند به تعداد دانش آموزان و معلمان میتواند راهکاری به جهت رفع این محدودیت باشد.این نیاز آفرینی میتواند بخشهای تولیدی داخلی در عرصه فن آوری را رونق داده و  ابزارهای مورد نیاز دانش آموزان ومعلمان را تامین نماید.
مساله سوم، عدم آموزش و تجربه  کم معلمان ودبیران در نگهداری  وتامین کلاسهای مجازی است آموزش ضمن خدمت ودوره های آموزشی  کوتاه مدت در  خصوص آموزش مجازی تحت وب و مبتنی بر فن آوریهای جدید میتواندکیفیت کارآموزشی رو دوچندان کند.
مساله  چهارم،  توجه ویژه به سیستم ارزشیابی و ارزیابی تحصیلی است. آموزش و ارزشیابی دو مقوله جدایی ناپذیر هستند ارزشیابی تحکیم آموزشها ومیزان یادگیری را رصد کرده و میسنجد. لذا پیشنهاد میگردد در کنار آموزش مجازی سیستم ارزشیابی مستمر و پایانی مجازی هم تعریف گردد.
مساله پنجم، در آموزش مجازی نحوه دروس عملی و دروس مهارتی که مبتنی بر تمرین عملی، دست ورزی و آموزش مهارتی است باید تعریف شود با ایجاد بسترهای آموزش عملیاتی عمدتا از طریق فیلم برداری حرفه ای آموزشی ومستندسازی حرفه ای ، میتوان به غنای آموزشی وکیفیت  این حوزه افزود.
مساله ششم،   دانش آموزان با نیاز های ویژه(دانش آموزان استثنایی) درتعاریف جدید روانشناسی کودکان استثنایی طیف گسترده ای را شامل میشوند.دانش آموزان عقب مانده ذهنی ، دانش آموزان دارای اختلالات وناتوانایی های یادگیری، دانش اموزان ناشنوا نابینا و افرادی که قدرت تکلم ندارند، ADHD ها، دانش آموزان دارای اختلالات ارتباطی وهیجانی ، سرآمدها وغیره نیازمند آموزش ویژه هستندولزوم برنامه ریزی از طریق فردی سازی آموزش برای این طیف از دانش آموزان را به یک ضرورت تبدیل کرده است مثلابا تامین و تجهیز خیلی از منابع آموزشی برای نابینایان با خط بریل و فراهم سازی فن آوری گویا ساز ها در منابع آموزشی میتواند خیلی از مشکلات اینگونه دانش آموزان را برطرف نمود.
مساله هفتم، یکی از مهمترین محدودیت های آموزش مجازی در جهان عدم تعامل دوسویه وچندسویه معلم وشاگرد می باشد یکی از مهمترین اهداف تعلیم وتربیت که تربیت عاطفی دانش آموز نام دارد تحت تاثیر روابط متقابل واقعی وحضوری معلم وشاگرد یا شاگرد ومحیط می باشد که علاوه برایجاد بار عاطفی مثبت،  آموزشهای غیر رسمی رابین افراد شکل میدهد. گفته میشوداین تعامل چندسویه در دنیای واقعی واثرات تربیتی آن بقای مدارس سنتی را تاکنون تضمین کرده است تعریف فوق برنامه مبتنی بر تعامل هرچه بیشتر معلم - شاگرد یا شاگرد -شاگرد خارج از مباحث درسی و طراحی برنامه های مدیریت هیجان میتواند تاحدودی این خلا موجود را برطرف نماید
هرچند صحبت کردن از کلاسهای درس روباتیکی زودهنگام است اما باتوجه به قرائن وشواهد موجود توانایی ها و قابلیت های هوش مصنوعی و آموزش مجازی مبتنی بر آن در تولید وانطباق برنامه های آموزشی ، آن را بعنوان یک ابزار موثر آموزشی آماده کرده است ودیریا زود همانند معلم به ارزیابی سطح فعلی ودرک فرد، شناسایی چالش ها وضعف ها وارایه پیشنهادات کاربردی کمک خواهندکرد. بی شک سیستم های آموزشی همه جانبه نگر و پویا  ومجهز به فن آوری های نوین قدرت تاثیرگذاری و تربیت  نسل های آینده را بهتر میتواند مدیریت وهدایت نماید.