پایگاه خبری عصرجهان؛ حامد حیدری-آب مایه حیات است.در اهمیت آن همین بس که خداوند فرموده است:(وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ) بزرگترین تمدنهای بشری در کنار رودهای بزرگ شکل گرفته است. طبیعت هم،مسیر طبیعی رودها را طوری مهندسی کرده است که هر دستکاری در آن منجر به عواقب و پیامدهای ناگوارِ  زیادی خواهد شد. به طوری که دستکاری اکوسیستم به طور مستقیم حیات اجتماعی انسان را تحت تاثیر قرار می دهد. نمایه های کاربران فضای مجازی و تصاویر و فیلم های منتشر شده از خشک شدن تالاب هورالعظیم  خبر از یک فاجعه  می دهد که در صورت عدم چاره جوییِ سریع،می تواند عواقب ناگوار زیست میحطی واجتماعی به دنبال داشته باشد. این نوشتار در صدد است که برخی از پیامد ها را یاد آوری نماید:

پیامدهای زیست محیطی:

یکی از مهمترین پیامدها، کم آبی رودخانه های تامین کننده آب تالاب ها و به تبع آن خشک شدن و کم شدن مساحت واقعی تالاب است که به دنبال خود،تخریبِ مهمترین و ارزشمندترین زیستگاهِ ماهیانِ بومی مانند: باربوس ماهیان (ماهی بومی  بنی و گطان) را در پی دارد همچنین تهدیدی جدی برای انقراض گونه های بومی مثل لاکپشت فراتی و شنگ بین النهرین( سمور آبی) است که در لیست سرخ جهانی Iucn موجود است.
همچنین تلفات گسترده ماهیان بومی و دیگر آبزیان و دوزیستان در نتیجه خشک شدنِ تالاب، می تواند سبب افزایش  بارِ آلودگی اکوسیستم آبی شود که به تبع آن،گازهای سمی تولید شده  مانند گاز متان، آمونیاک و ... موجب مسمومیت بقیه آبزیان و جانوران باقی مانده و تهدید کننده حیات آنها خواهد شد. مضاف بر آن بازسازی زیستگاههای بومی جهت تخم ریزی ممکن است مدت های زیادی طول بکشد تا به شکل فعلی آن بازگردد و پس از این بحرانِ شدید،احیای ذخایر آبزیان که به شدت کاهش یافته است نیازمند رها سازی مستمر  میلیونها  لارو(بچه ماهی بومی)، جهت استمرار و احیای دوباره این زیستگاه مهم هست. البته که در کنار آبزیان،  زیستگاههای  انواع پرندگان بومی و مهاجر، دوزیستان و بقیه گونه های جانوری و حتی دامهای سبک و سنگین  نیز به شدت تهدید و به خطر افتاده است.

پیامدهای اجتماعی:

کم آبی رودخانه ها و‌کاهش دبی آن و همچنین ورود فاضلابهای شهری، صنعتی و‌کشاورزی و ‌در نتیجه آلوده شدن آب،موجب  تهدید مستقیم حیات انسان از طریق کاهش توان سلامتی  و افزایش بیماریها خواهد شد.
باتوجه به آماده نشدن زیر ساختهای کشاورزیِ مدرن و تکیه بر روش های غرق آبی در کشاورزی،کاهش آب رودخانه ها می تواند به طور مستقیم کشاورزی منطقه و  اقتصاد خانواده و جامعه را نشانه رود؛ که میتواند در کنار تولید فقر، مهاجرت وسیع به شهرها و تولید اختلالات روانی در اثر عدم سازگاری را دامن بزند. همچنین عدم زراعت و کشاورزی و خشک شدن اراضی، تداوم پدیده ریزگردها را به دنبال خود خواهد داشت که اثرات آن در ابعاد اجتماعی و زیست محیطی بر همگان  هویداست.
ذکر این نکته اهمیت دارد که کم آب شدن رودخانه ها و به تبع آن تالاب ها می تواند به شدت توان سازگاری ساکنان منطقه را که معیشت آنها عمدتا مبتنی بر کشاورزی، دامپروری و صیادی است را پایین آورد و آسیب های اجتماعی و روانشناختی زیادی را دامن بزند.
۱۴۰۰/۴/۱۱