چهاردهم مرداد در تاریخ ایران به عنوان سالروز انقلاب مشروطه شناخته می شود و البته که این مناسبت بر هر موضوع دیگری غلبه دارد.اما اگر اهل شعر و نمایش باشید 14 مرداد شما را به یاد حسین پناهی هم می اندازد.اگرچه غالب مردم او را به عنوان بازیگر تلویزیون می شناسند اما تنها بازیگر نبود و شاید به خاطر گذران زندگی هر از گاهی جلوی دوربین می رفت.اگر بخواهیم حسین پناهی را در یک کلمه توصیف کنیم آن واژه بی گمان « شاعر» است و او هم شاعر بود و هم شاعرانه زیست.
سید محمد موحد نماینده پیشین حوزه های انتخابیه کهگیلویه بزرگ،گچساران و بهبهان همزمان با مرگ حسین پناهی در مردادماه 1383 اینگونه حسین را توصیف کرد و اکنون در کانال تلگرامیش باز پخش نمود:
ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﭼﺮﺧﺶ زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﺳﮑﻮن ﻫﺮ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻣﯽ رﺳﯿﻢ و ﻧﻔﺲ ﻧﻔﺲ را ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻮﯾﯽ ﺑﯽ ﺳﻮ ﻃﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ روﯾﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺲ و ﻧﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﺒﻬﻮت و ﻋﻘﺪﻩ ﻫﺎ ﮔﺮﻩ ﻣﯽ ﺧﻮرﻧﺪ و وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎن و اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ ﻣﯽ رﺳﯿﻢ و ﯾﺎ روح ﺑﯿﮑﺮان را ﻓﺎرغ از ﺟﺴﻢ ﺧﺎﮐﯽ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ,اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ راﻫﺒﺮ ﺷﺪﻩ و ﻣﺴﯿﺮ ﺳﯿﺮو ﺳﻠﻮک ﻗﻠﻢ را ﺑﻪ ﻫﺮ ﮔﺮﻩ ﮔﺸﺎﯾﯽ ﺑﻨﻬﻔﺘﻪ در ﻧﻬﺎد آدﻣﯿﺖ وا داﺷﺘﻪ و ﻓﮑﺮ را و ﺗﻔﮑﺮ را ﺑﻪ ﭼﺮﺧﺶ و ﭘﯿﭽﺶ ﺳﺮﺧﺲ ﻫﺎ ﻣﯽ راﻧﺪ.ﻣﺎ ﭼﯿﺴﺘﯿﻢ ﺟﺰ ﻣﻠﮑﻮﻟﻬﺎی ﻓﻌﺎل ذﻫﻦ / زﻣﯿﻦ ﮐﻪ ﺧﺎﻃﺮات ﮐﻬﮑﺸﺎﻧﻬﺎ را ﻣﻐﺸﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ! » و ﯾﺎ  در ﺳﺮاﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﺳﺮاﯾﺪ: ﭼﻪ دارازﻩ ﺳﺎﯾﻪ ام ، ﭼﻪ ﻏﺮﯾﺒﻢ روی اﯾﻦ ﺧﻮﺷﻪ ﺳﺮخ ، ﻣﻦ ﮐﺠﺎ ﺧﻮاﺑﻢ ﺑﺮد، ﯾﻪ ﭼﯿﺰی دﺳﺘﻢ ﺑﻮد ، ﮐﺠﺎ از دﺳﺘﻢ رﻓﺖ ؟ ﺗﻠﺦ ﺗﻠﺨﻢ ﻣﺜﻞ ﯾﮏ ﺧﺎرک ﺳﺒﺰ،ﺳﺮدﻣﻪ و می دوﻧﻢ ﻫﯿﭻ زﻣﺎﻧﯽ  دﯾﮕﻪ ﺧﺮﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺷﻮم و ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﭼﻪ زﯾﺒﺎ ﺗﺸﺒﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﯾﻢ ﺑﻪ ﻣﻠﮑﻮﻟﯽ از اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺧﻠﻘﺖ واﻗﻊ در زﻣﯿﻦ ﮐﻪ در ﻗﺮآن ﻧﯿﺰ آﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﭘﺮﺳﺶ اﺷﺒﺎح و اﺷﯿﺎء و درﺧﺖ و حتی رﯾﺰﺗﺮﯾﻦ ﺷﯽء در زﻣﯿﻦ و ﭼﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻪ و اﺳﺘﺎداﻧﻪ و اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻠﮑﻮل را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ و ﺟﺬب ﮐﻬﮑﺸﺎﻧﻬﺎ و ﺟﻦ و اﻧﺲ ﻣﺎوراء اﻟﻄﺒﯿﻌﺖ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ.ﭼﻪ درازﻩ ﺳﺎﯾﻪ ام  ﮔﺬر ، ﺑﻮد ، ﻫﺴﺖ ، ﻧﺒﻮد ﻓﻨﺎﯾﯽ و ﯾﺎ زﻣﺎن را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪ ﺣﺘﯽ ﻏﺮﯾﺒﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﯾﻦ  ﻫﻤﻪ داﺷﺘﻪ در ﭘﻬﻨﻪ ﺳﺮخ زﻧﺪﮔﯽ در ﺳﻮال ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ .ﻣﻦ ﮐﺠﺎ ﺧﻮاﺑﻢ ﺑﺮد ، ﯾﻪ ﭼﯿﺮی دﺳﺘﻢ ﺑﻮد ﮐﺠﺎ ازدﺳﺘﻢ رﻓﺖ ؟ ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻧﮑﺮد و ﻗﺎﻧﻊ ﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ ،ﺧﻮد را درﮔﺬر زﻧﺪﮔﯽ در ﺧﻮاب ﻣﯽ ﺑﯿﻨﺪ و ﺑﻪ ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ، ﻣﺎ و ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ آن ﭼﯿﺰی ﮐﻪ دﺳﺘﻤﺎن ﺑﻮد ﻋﻘﻠﻤﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻤﺎن دادﻧﺪ و ﻟﺤﻈﻪ ﻫﺎ را درک ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﮐﻪ ﺑﺮ ﮔﻤﺸﺪﻩ ﻣﺎ اﻓﺰودﻩ ﻧﺸﻮد و ﻧﮕﻮﯾﯿﻢ ﮐﺠﺎ از دﺳﺘﻢ رﻓﺖ .ﺣﺴﯿﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮد ﻇﺮﯾﻒ ﻧﮕﺎرش ﮐﺮد دﻗﯿﻖ ، ﺳﮑﻮت ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺧﻠﻮت و ﺧﺮوﺷﯿﺪ ﺑﺮﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮدن ، ﺗﺎ ﻣﺎ اﺳﺘﺎن ﻣﺎ و دﯾﺎر و اﯾﻞ و ﺗﺒﺎر ﻣﺎ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺧﻠﻖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺑﺮ ﻣﻠﯿﺖ و ﻣﻠﺖ ﻣﺎ اﻧﺪﯾﺸﻪ ای ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﺎﻧﺪ ﺑﺮﺟﻬﺎن و ﻫﺰار و اﻧﺪی دﯾﺪﮔﺎﻩ اﯾﻦ ﺟﻬﺎﻧﯽ و آن دﯾﺎری ﺗﺎ ﻫﯿﭻ ﺑﺰرﮔﯽ ﭘﺸﺖ ﭘﻨﺠﺮﻩ را راﻫﯽ دراز و ﺷﮕﺮف ﺧﻠﻖ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﮔﻮﯾﺪ:ﺗﺎ اﺑﺪﯾﺖ راﻫﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ و ﺧﻠﻘﻨﺶ ﺷﺪﮔﺎن ﻣﮑﺘﻮﺑﻪ اش ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﮐﺘﺎب ﻫﺎﯾﺶ را ﺗﻘﺪﯾﻢ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ.

ﺣﺴﯿﻦ ﭘﻨﺎﻫﯽ ﯾﺎر ﮔﺮﻣﺎ دﯾﺪﻩ ، دﻟﺴﻮﺧﺘﻪ ﻣﺎدر، ﺧﯿﮕﻮل روﻏﻨﯽ ﺑﻪ دوش و ﻧﺎﻃﻖ ﻫﯽ ﻫﯽ ﭼﻮﭘﺎﻧﺎن و زﻧﮕﻮﻟﻪ و دارای ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان دژکوه ، ﮔﻔﺖ آن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ، ﻧﻮﺷﺖ، ﺧﻮاﻧﺪ ، بازی ﮐﺮد، ﺑﺎزی ﮔﺮداﻧﺪ و  ﮐﺎرﮔﺮدان ﺷﺪ ﻫﻤﻪ داﺷﺘﻪ ﻫﺎی وﻻﯾﺖ ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ را. ﺣﺴﯿﻦ ﭘﻨﺎﻫﯽ را دﯾﺪم و آﺷﻨﺎ ﺷﺪم در ﺣﺠﺮ ﺑﻐﻞ دﺳﺘﯽ ﺑﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻋﻤﺎﻣﻪ ای ، ﻋﺒﺎ و ﻗﺒﺎ ﺑﺮای ﻓﻬﻤﺎﻧﺪن ﺑﻘﺎء. در ﻫﻤﺎن دوران ﻃﻠﺒﮕﯽ ﮐﻨﺠﮑﺎو ﺑﻮد واﻓﻖ دﯾﺪش را وﺳﯿﻊ و ﻧﺎﻣﺤﺪود ﮐﺮدﻩ ﺗﺎ ﮐﻪ روزی ﮔﻔﺖ ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﻢ ﻓﺮاﺳﻮی دﯾﻮار ﺣﺠﺮﻩ ﻫﺎ را ﺑﺒﯿﻨﻢ،ﺟﻨﮓ ﺷﺪ و دﻓﺎع,ﺣﺴﯿﻦ ﭘﺎﺳﺪار و ﻣﺎ ﻗﺎﺿﯽ از در ﻗﻀﺎ و ﺑﺎز دﯾﻮار ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ و ﺟﻨﮓ را ﻣﺤﺪود دﯾﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ اﻓﻖ و دﻧﺒﺎل ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﯽ ﻣﻄﻠﻘﯽ ﮔﺸﺖ ﺗﺎ ﮐﻪ از درﯾﭽﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ روﺳﺘﺎﻫﺎ و دژﮐﻮﻫﻬﺎ و ﺳﻮق ﻫﺎ و دﻫﺪﺷﺖ و ﺑﻮﯾﺮ اﺣﻤﺪ و ﮔﭽﺴﺎران ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺳﺮ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺖ (دوﻣﺮﻏﺎﺑﯽ در ﻣﻪ) و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﺗﻤﺎم ﮐﺮد ﺑﺎ (آوازی در ﻣﻪ) .او ﺗﻤﺎم ﮐﺮد؛اﻣﺎ ﭼﺮﺧﺶ زﻣﯿﻦ را,اﻣﺎ ﺳﻮی و ﺑﯽ ﺳﻮ را,اﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر را,اﻣﺎ ﺟﺴﻢ ﺧﺎﮐﯽ را وﻟﯽ ﺣﺴﯿﻦ ﭘﻨﺎﻫﯽ زﻧﺪﻩ ﺷﺪ زﻧﺪﮔﯽ را ، ﭼﻮن ﺗﻮﻟﺪ او اﻣﺮوز ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺎ (ﻣﻦ و ﻧﺎزی)، ﺑﺎ ﺳﺎﯾﻪ ای دراز، ﺑﺎ ﻟﺤﻈﻪ ﻫﺎی ﮐﻪ ﺧﯿﺮﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﺮ ﻓﻀﻠﻪ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﺮ روﻏﻦ ﭘﯿﺮزن ، او اﻣﺮوز ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪ ﺑﺎ ﻇﻬﻮر اﻧﺪﯾﺸﻪ اش و ﻗﻠﻢ و ﻓﮑﺮ ودراﯾﺘﺶ .او آﻣﺪ و رﻓﺖ و رﻓﺖ، ﻣﺎ آﻣﺪﯾﻢ و ﻣﺎﻧﺪﯾﻢ و ﺧﻮاﻫﯿﻢ رﻓﺖ,آﻧﻬﺎ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ و ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ و ﻣﯽ روﻧﺪ,اﻣﺎ ﭼﻪ زﯾﺒﺎﺳﺖ ﺻﺪای ﮐﭗ ﮐﭗ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺳﻨﮓ ﻫﺎ ﺗﺎ ﮐﻪ ﺷﯿﺸﻪ ﺧﻠﻖ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﭘﺸﺖ ﭘﻨﺠﺮﻩ را ﺻﺎف و زﻻل ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ و ﺑﺮ آﯾﯿﻨﻪ اش هستی ﺧﻮد را ﺻﺪای ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻗﻠﺐ ﺣﺴﯿﻦ ﭘﻨﺎﻫﯽ را ﺑﺎرﻫﺎ ﺷﻨﯿﺪﯾﻢ و دﯾﺪﯾﻢ ﺻﺪای ﺷﮑﺴﺘﻦ دل و دﯾﺪﮔﺎن و ﺗﻦ ﻧﺤﯿﻒ و ﻇﺮﯾﻔﺶ را ﺗﺎ آﯾﯿﻨﻪ ﭘﺎک زﻧﺪﮔﯽ را ﺑﺮ ﻣﺎ روﺷﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺷﯿﺸﻪ ﺑﺪون ﻏﻞ و ﻏﺶ ﺑﺮزخ را ﺗﺎ از ﭘﺸﺖ ان ﺑﻪ اﺑﺪﯾﺖ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﯿﻢ . زﻧﺪﮔﯽ ﻫﻤﯿﻦ ﭼﻨﺪ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﮐﻮﺗﺎﻩ و ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺸﺖ دل ﺑﺴﺘﻦ و ﺧﯿﺎﻻت و ﻫﻮس ﻫﺎ و ﻃﻌﻢ ﻫﺎﯾﺶ ﻫﯿﭻ ﻫﯿﭻ ﺑﯿﺶ ﻧﯿست، ﭘﺎ را از ﮐﻔﺶ ﺑﺰرگ در آورﯾﻢ و اﯾﻦ ﮔﺬر زﻧﺪﮔﯽ را ﺗﻮﺷﻪ ای ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﺎ اﺑﺪﯾﺖ راﻫﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ. ﻗﺸﻮن آﻣﺪﻧﺪ و ﻟﺸﮑﺮ ﺻﻒ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﺳﺒﺎب و دار و ﻧﺪار ﺣﺴﯿﻦ ﭘﻨﺎﻫﯽ دژﮐﻮﻩ را ﺑﻪ دﯾﺎرش ﺑﺒﺮﻧﺪ ...  درﯾﻎ از ﭘﺮ ﺷﺪن ﯾﮏ واﻧﺖ ﮐﻮﭼﮏ !... آﻩ ! ﮐﻪ اﮔﺮ اﻧﺪﯾﺸﻪ اش را ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﺣﻤﻞ ﮐﻨﯿﻢ، ﮐﺎﻣﯿﻮن ﻫﺎ و ﺗﺮﯾﻠﺮ ﻫﺎ و حتی ﮐﻒ ﺻﺤﻨﻪ ﺧﺎﮐﯽ ﮔﯿﺘﯽ را ﻫﻢ ﮐﻢ داﺷﺘﯿﻢ.
 ﻣﻦ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻣﻘﺎم وﮐﺎﻟﺖ ﻣﺮدم در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرای اﺳﻼﻣﯽ، او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ، داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﺳﺘﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﺠﺴسین، اﻓﮑﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻗﻮم ﻟﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎ و داﺷﺘﻪ ﻫﺎ، ﻫﻤﻪ ﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ و ﻣﯽ ﺧﻮاﻫیم ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻧﺴﺎﻧﯽ، ﭘﺎک و زﻻل ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻤﺒﻞ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ ﺗﺎ آباداﻧﯽ ای دﯾﮕﺮ ﯾﺎﺑﯿﻢ و ﺷﻬﺮ ﺧﻮد را ﻧﻮ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ.
ﺣﺴﯿﻦ ﭘﻨﺎﻫﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮد، اﻣﺮوز ﻧﻮﺑﺖ من و ﺷﻤﺎ و ﻧﺴﻞ ﻣﺘﺤﻮل ﮔﺮ دﯾﺎر و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ ﺑﺮ ﻗﺒﺮ ﭘﻨﺎﻫﯽ رﻓﺘﯿﻢ اﻓﻖ را دراز كرده و از ﺳﻨﮓ ﻗﺒﺮ واﻗﻊ در ﺳﻮق ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ، دژﮐﻮﻩ را ﻧﻈﺎرﻩ ﮐﻨﯿﻢ. ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪا و اﺑﻬﺖ آن ﺑﺮسيم و اﻣﺎ از دژﮐﻮﻩ ﺑﻪ اﻃﺮاف ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﯿﻢ ﻓﻘﺮ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ و ﭘﺎﮐﯽ، ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ از ﮐﺎخ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ و ﻏﻨﯿﺖ از اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ ، دﻧﯿﺎ را دﻧﯿﺎ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ و ﻋﻘﺒﯽ و ﮔﺬر، ﺣﺴﯿﻦ ﭘﻨﺎﻫﯽ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ... و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺰاران ﮐﻮدک ﮐﻨﺠﮑﺎو... ﺑﻪ اﻣﯿﺪ آﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﻓﮑﺮ و اﻧﺪﯾﺸﻪ او را زﻧﺪﻩ ﻧﮕﻪ دارﯾﻢ. ان ﺷﺎاللهء ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن او را ﺑﻪ ﮔﻠﺴﺘﺎﻧﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ ﺗﺎ ﮐﻪ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺒﻞ اﺳﺎﻃﯿﺮی اﺳﺘﺎن و ﮐﺸﻮرﻣﺎن
سيد محمد موحد
مردادماه 1383