1403/01/09 17:54


255564
تاریخ انتشار: 1397/09/21 16:30
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد:
محمود باقری: برای اجرای فاز نخست مرمت و نجات‌بخشی نقش برجسته‌های تنگ ساولک بهمئی مبلغ 50 میلیون تومان اختصاص داده شده است.

عصر جهان-محمود باقری مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد در این خصوص اظهار داشت: محوطه و یادمان عظیم تنگ سولک به جا مانده از حکومت‌های نیمه مستقل جنوب غرب ایران است که در شمال شرقی شهر لیکک و در مسیر جاده تنگه ماغر واقع شده و پنج نقش برجسته به جا مانده از دوران اشکانی و اِلیمائی در این محوطه تاریخی وجود دارد.

وی با بیان اینکه نقوش برجسته تنگ ساولک از آثار مورد توجه استان و پژوهشگران حوزه میراث فرهنگی است، افزود: با حضور تعدادی از کارشناسان و پژوهشگران تاریخی کشور عملیات انسجام‌بخشی و نجات‌بخشی این آثار تاریخی آغاز شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد گفت: برای اجرای فاز نخست مرمت و نجات‌بخشی این آثار تاریخی 50 میلیون تومان اختصاص داده شده است.

باقری با بیان اینکه تلاش می‌کنیم بحث تعیین عرصه و حریم این منطقه را انجام داده و مقدمات ثبت جهانی این اثر تاریخی را فراهم کنیم، عنوان کرد: همچنین پیگیر احداث پایگاه پژوهشی تنگ ساولک بهمئی هستیم تا به دنبال آن پایگاه جهانی را هم در اقدامات بعدی با کمک کارشناسان و مسئولان استانی و کشوری پیگیری کنیم.

وی بیان کرد: با توجه به اینکه این نقوش برجسته ارزش تاریخی بالایی دارند از همه دوست‌داران میراث فرهنگی درخواست می‌کنیم از هرگونه حکاکی بر روی این آثار تاریخی خودداری کنند زیرا آثار تاریخی هویت و شناسنامه هر جامعه محسوب می‌شود.

منبع/تسنیم


پیوست خبر:
شهرستان بهمئی  در جنوب غربی استان کهگیلویه و بویر احمد با جمعیتی بالغ بر چهل هزار نفر در دامنه رشته کوههای زاگرس دارای دو نوع آب و هوا و جغرافیای نیمه متفاوت، یکی دشت نیمه گرم و دیگری کوهستان معتدل می باشد. بهمئی در حوزه گردشگری به دلیل همجواری با شهرستان های گرم استان خوزستان دارای مزیت نسبی است.که در صورت وجود زیر ساخت هائی همانند راه و تاسیسات گردشگری می توان از مزایای اقتصادی آن بهره برد.
بهمئی دارای چندین امام زاده، مناظر طبیعی و بناهای تاریخی از دوره باستان و اسلامی است.اما تنگ ساولک و نگار کنده های آن مهمترین و اولین آثار تاریخی بهمئی و استان می باشد. که در سال 1316 در زمره آثار ملی به ثبت رسیدند. اگر پتانسیل باستانشناسی بهمئی با پوشش گیاهی رنگارنگ، جلوه های ویژه برم الوان ممزوج گردد.دور نمائی روشنی از توسعه گردشگری شهرستان در ذهن تداعی می نماید.


توصیف وضعیت تنگ ساولک:
تنگ ساولک: در جنوب غربی ایران و همچنین در جنوب غربی استان کهگیلویه و بویر احمد و دوازده کیلو متری شهر لیکک مرکز شهرستان N305853 E500801،50 درجه و 9 دقیقه طول و 30 درجه و59 دقیقه عرض جغرافیایی واقع شده است. نام ساولک بجهت سروهای زربین بر این تنگه اطلاق می شود.و در برخی منابع این تنگه به ساولک یا سروک خوانده میشود.
در تنگ ساولک 13 نقش برجسته و کتیبه بر روی 5 قطعه سنگ جداگانه حجاری شده. که همگی مربوط به دوره الیمائی- اشکانی می باشند. راه سنگفرش باستانی اسب رو (بنا به گفته گیرشمن بخشی از اتصال راه ارتباطی خلیج فارس به خوزستان و اصفهان می باشد)، چشمه گوردک، سروهای زربین و چینه شناسی آن جلوه ی ویژه ای به نمایش گذاشته است. مضافا اینکه نقوش برجسته ی تنگ ساولک صحنه های گوناگونی از آیین های باشکوه باستانی، نمادهای دینی، رزم های سواره نظام و پیاده نظام ،تاجگذاری و تاج‌ستانی وگرفتن حلقه قدرت در حضور خدایان، شکار شاهی، تشریفات و خوش آمدگویی،... را در دل کوهستان به ودیعه گذاشته تا نمایشگر روشنی از روزگاران گذشته برای نسل جدید باشد و می تواند گردشگران را ساعتها مجذوب خود نماید. و پیش آهنگ باستانشناسی استان گردد. برخی محققین تنگ ساولک را محراب خدایان کهن و عبادتگاه شکوهمند اقوام الیمایی می دانند.

بارون دوبد جهانگرد و دبیر اول سفارت روسیه در کتاب سفرنامه لرستان و خوزستان در این خصوص می‌نویسد "چه بسا پای در خاکی نهاده‌ام که زمانی وقف آناهیتا یا میلیتای ایزد بانو بوده است."
سنگ نوشته ها:
پنج سنگ نوشته منقوش در تنگ سروک وجود دارد، اگر از دهانه تنگه از سمت لیکک حرکت نمائیم به  شرح زیر می باشند.
سنگ اول:
سنگ راهنمائی و خوشامد گوئی است که در آن سه صحنه حجاری شده است صحنه اول شامل دو مرد است که دستتان راست خود را بلند نموده و گویا میهمانان را به سمت بالای تنگه که سنگهای اصلی قرار دارند راهنمایی می کنند.صحنه دوم احتمالأ یک زن و صحنه سوم دو سرباز را نشان می دهد.


سنگ دوم (نماد قدرت یا آلبوم عکس پادشاهان الیمایی)
نقش ها، خطوط بسیار زیادی از صحنه شکار شیر، بخوردان، تخت و عقابهای پای تخت، سربازان ایستاده، تاج و کلاه و خطوطی احتمالا" آرامی روی سنگ دوم وجود دارد. این سنگ در اصطلاح محلی به برد (سنگ) رستم معروف است.


سنگ سوم

متأسفانه نیمی از آن تخریب شده است صحنه جنگ، تزئینات اسب، لباس سربازان و اسلحه ها به زیبایی ترسیم شده است. قسمت ریزش کرده سنگ هنوز در پایین سنگ موجود و می‌شود آن‌ها را منظم و مورد مطاله قرار داد. البته بنا بگفته یکی ار محققین بخشی از سنگ که حاوی نقش یک سرباز بود توسط وی به موزه لوور فرانسه انتقال یافته است.


 سنگ چهارم
 در سمت راست جاده به سنگ چهارم می رسیم که دو مرد با احترام دست به سینه ایستاده اند و گویا در حال ادای احترام به میهمانانی هستند که از این منطقه دیدن کرده اند و در قسمت دیگر از این سنگ مردی بر روی تخت خوابیده است.


سنگ پنجم
بر روی سنگ پنجم که در بالای تنگه واقع شده و حجم کمتری دارد نقش سربازی حک شده است.و چند سال پیش برخی دشمنان آثار فرهنگی قصد سرقت آن را داشتند و آسیب های هم به آن وارد نمودند. و هم اکنون بر روی پایه ای محکم در اداره میراث فرهنگی شهرستان بهمئی قرار دارد.

آثار باستانی تنگ ساولک مربوط به اشکانیان و حکومت محلی الیمائیان می باشد. و مزید استحضار شما بیان می دارم از میان سلسله های دوره ایران باستان، اشکانیان چند صد سال بر ایران حکومت کردند ولی به دلیل نداشتن تاریخ مکتوب اطلاعات زیادی از آنان موجود نمی باشد.

ابهام در باره تاریخ این سلسله آنگونه بود که فردوسی در مورد آن‌ها در شاهنامه می‌گوید:"از ایشان بجز نام نشنیده‌ام نه در نامه خسروان دیده‌ام"
کشف آثار باستانی کمک شایانی به ابهام زدایی از این سلسله نمود اما بسیاری از آثار کشف شده اشکانیان در شهرهای نسا، هاترا، پالمیر...است که خارج از چهار چوبه سیاسی و اداری ایران امروزه می باشند. از 18 نقش برجسته و کتیبه دوره اشکانی 13 مورد در شهرستان بهمئی است. از آنجائیکه نوع حکومت اشکانیان ملوک الطوایفی بوده، و حکومت الیمائیان یکی از قدرتمند ترین حکومت های محلی سلسله اشکانی بوده، نقوش و سنگ نبشته های تنگ ساولک شهرستان بهمئی آیینه ی تمام نمایی از حکومت الیمایی دوره اشکانی میباشند. (الیمائیان در نبردی پادشاه سلوکی یونانی الاصل را شکست دادند) سنگ نوشته های تنگ ساولک برای اولین بار در سال 1275ه- ق-- ۱۸۴۱ میلادی در اواخر حکومت محمد شاه قاجار، توسط "بارون دوبد" جهانگرد و دبیر اول سفارت روسیه شناسایی گردید و سپس در سال 1322 ه-ش نیز بوسیله سر اورل استین انگلیسی مورد بررسی قرار گرفت و شرح مفصلی از نتایج این بررسی ها و برای اولین بار توسط الستین در کتاب موسوم به جاده های قدیم ایران غربی منتشر شد. از تاریخ ۱۹۵۲ آقای هنینگ به استناد عکسهای ارسالی آقای رستمی عکاس اداره باستان‌شناسی ایران این نقوش و کتیبه ها را به دقت مورد مطالعه قرار داد.

وی در ترجمه یکی از کتیبه‌ها آورده است که "این است تصویر ارد در حال تاجگذاری" (با توجه به کتیبه‌های تنگ سروک و سکه‌ها، بسیاری از شاهان الیمائی از آغاز دوره مسیحیت به نام "ارد" خوانده می‌شدند) و فرد دراز کشیده بر روی تخت را "ارد چهارم و یا پنجم" می‌داند.
برخی از محققین این نقوش را مربوط به مهرداد اول پادشاه اشکانی و یک شاهزاده الیمائی (شاهزاده نشین مستقل) می‌دانند. الیمائید یا الیمائیس به ساکنان غیر سامی (ایرانی) ساکنان عیلام می‌گفته‌اند. و صاحب منصبان و باستانشناسان مشهوری از جمله  میرزاحسن فسایی مولف فارسنامه ناصری، بارون دوبد (۱۸۴۱م)، احتشام الدوله والی فارس (۱۸۵۳م)، فرصت الدوله، هنینگ، اشتاین باستانشناسی معرف مجاری،  میرزاحسن فسایی، گیرشمن فرانسوی، اشتاین مجاری (۱۹۳۶م) لوئی واندنبرگ بلژیکی ،احمد اقتداری، دووال (۱۹۷۲و۱۹۷۳م) و گزارشاتی تهیه و تدوین نمودند. از جمله:

1) میراث های باستانی ایران نوشته ریچارد نلسون فرای2) بازشناسی منابع و مأخذ تاریخ ایران باستان نوشته دکتر محمود جعفری دهقی 3) ایران از آغاز تا اسلام نوشته رومن گیرشمن 4) خوزستان و کهگیلویه نوشته احمد اقتداری 5) فارسنامه ناصری نوشته میرزا حسن حسینی فسائی 6) باستانشناسی ایران باستان نوشته  لوئی واندنبرگ


گرچه تنگ ساولک آنگونه که شایسته است شناخته نشده، ولی کتیبه ها و سنگ نوشته های آن در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۱۶ به شماره ثبت ۳۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. علاوه بر آن اکوسیستم تنگ سولک در سال 1380 به شماره 260 توسط شورای عالی حفاظت محیط‌ زیست به عنوان یکی از مناطق حفاظت شده کشور ثبت و معرفی گردید. ویژگی‌های تنگ ساولک موجب گردید که بسیاری از باستان شناسان  این مکان تاریخی را به عنوان یک سایت تاریخی طبیعی تنها آثار باستانی استان میدانند که قابلیت ثبت در فهرست آثار جهانی را دارا می باشد. اما در قرن اخیر بارش های اسیدی منتج شده از استخراج و پالایش نفت و همچنین آسیب های آگاهانه و ناآگاهانه انسانی به فرسایش و تخریب این آثار سرعت بخشید.و ضرورت دارد بحث حفاظت و مرمت آثار در دستور کار قرار گیرد.

برچسب ها:
تنگ ساولک ؛ تنگ سولک ؛

بیشتر بخوانید :



Copy Right 2013 Artmis.ORG